Κύηση υψηλού κινδύνου

Τι είναι η κύηση υψηλού κινδύνου;

Για τις περισσότερες γυναίκες η διαδικασία της κύησης είναι μια πολύ φυσική και ομαλή διαδικασία, χωρίς σοβαρές επιπλοκές και χωρίς την εμφάνιση κινδύνων, που θα μπορούσαν να διαταράξουν την πορεία της. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες εγκυμοσύνες που δεν κυλούν τόσο ομαλά και χαρακτηρίζονται από τους ειδικούς ως εγκυμοσύνες «υψηλού κινδύνου», αντιπροσωπεύοντας ένα σημαντικό μέρος των κυήσεων παγκοσμίως (το 8-10% των κυήσεων παγκοσμίως, σύμφωνα με εκτιμήσεις).

Πιο συγκεκριμένα, ως κύηση υψηλού κινδύνου ονομάζεται η εγκυμοσύνη, κατά τη διάρκεια της οποίας οι πιθανότητες εμφάνισης επιπλοκών στη μητέρα ή το παιδί είναι πολύ μεγαλύτερες από τον μέσο όρο. Αυτές οι γυναίκες θα πρέπει να παρακολουθούνται συστηματικά, ιδανικά από εξειδικευμένο Μαιευτήρα-Γυναικολόγο ή και άλλες ειδικότητες γιατρών, και να λαμβάνουν επιπλέον φροντίδα πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τον τοκετό, καθώς η άμεση αναγνώριση ενδεχόμενων παθολογιών και η αποτελεσματική αντιμετώπισή τους παίζουν καθοριστικό ρόλο στην καλή έκβαση της κύησης.

Οι παράγοντες κινδύνου

Ο χαρακτηρισμός μιας εγκυμοσύνης ως «κύηση υψηλού κινδύνου» εξαρτάται από πολλούς και διαφορετικούς παράγοντες, οι οποίοι μπορεί να επιδράσουν αρνητικά στην υγεία της μητέρας ή του εμβρύου. Κάποιοι από αυτούς θεωρούνται μέτριου κινδύνου, όπως για παράδειγμα η ηλικία της μητέρας, τυχόν ανωμαλίες των οργάνων της πυέλου ή το κάπνισμα. Αντιθέτως, άλλοι παράγοντες όπως η πολύδυμη κύηση και οι περιγεννητικές λοιμώξεις είναι οι συχνότεροι λόγοι για τη διάγνωση της κύησης υψηλού κινδύνου. Σε πολλές περιπτώσεις, όμως, συνυπάρχουν περισσότεροι από έναν παράγοντες.

Οι παράγοντες που χαρακτηρίζουν μια κύηση υψηλού κινδύνου διακρίνονται σε μητρικής και εμβρυϊκής προέλευσης.

Μητρικοί παράγοντες:

• η ηλικία της επιτόκου (μικρότερη των 15 ετών ή μεγαλύτερη των 35)
• η υπέρβαρη ή αντίθετα λιποβαρής επίτοκος (βάρος μικρότερο των 45 κιλών)
• το ιστορικό επιπλοκών σε προηγούμενη κύηση (πρόωρος τοκετός, προεκλαμψία ή εκλαμψία,  έμβρυο υπολειπόμενης ανάπτυξης ή θάνατος εμβρύου)
• η πολυτοκία (περισσότερες από 5 κυήσεις)
• οι αιμορραγίες στο Γ’ τρίμηνο
• οι ανωμαλίες του γεννητικού συστήματος (δίκερος μήτρα, ευμέγεθες ινομύωμα μήτρας)
• η υπέρταση κυήσεως 
• ο σακχαρώδης διαβήτης
• η ευαισθητοποίηση στον παράγοντα ρέζους (Rh)
• οι λοιμώξεις στον κόλπο/τράχηλο ή στους νεφρού
• η οξεία χειρουργική κοιλία (οξεία σκωληκοειδίτιδα, χολοκυστίτιδα, απόφραξη του εντέρου)
• η χρόνια νόσος (αυτοάνοσο νόσημα, άσθμα, δρεπανοκυτταρική αναιμία, καρδιακή νόσος, νεφρική νόσος,  νόσος Crohn, ελκώδης κολίτιδα του εντέρου, AIDS και άλλα)
• Κύηση μετά από θεραπεία υπογονιμότητας
• Τρεις ή περισσότερες αποβολές στο παρελθόν
• Υπερθυρεοειδισμό ή υποθυρεοειδισμό

Εμβρυικοί παράγοντες:      

• οι ιογενείς λοιμώξεις (έρπης, ιλαρά, ερυθρά, ανεμευλογιά, λοίμωξη από ιούς Coxsackie)
• οι βακτηριακές ή παρασιτικές λοιμώξεις (σύφιλη, τοξοπλάσμωση)
• Τα βλαβερά για το έμβρυο φάρμακα (φαινυτοΐνη, ανταγωνιστές του φυλικού οξέος, λίθιο, στρεπτομυκίνη, τετρακυκλίνη, θαλιδομίδη, βαρφαρίνη)
• Η έκθεση σε εθιστικές ουσίες (καπνός, αλκοόλ, ναρκωτικές ουσίες)
• Γενετικές καταστάσεις του εμβρύου όπως σύνδρομο Down ή προβλήματα με καρδιά, πνεύμονες, νεφρά
• Περισσότερα από 1 έμβρυα (πολύδυμη κύηση)

Τα συμπτώματα μιας κύησης υψηλού κινδύνου

Στα πλαίσια της παρακολούθησης μιας κύησης υψηλού κινδύνου απαιτείται η ευαισθητοποίηση και η στενή συνεργασία της εγκύου με τον ιατρό της και είναι σημαντικό να γνωρίζει ποια είναι τα συμπτώματα που μπορεί να σηματοδοτούν επιπλοκές της εγκυμοσύνης της. Σε περίπτωση που αντιμετωπίσει κάποιο από τα παρακάτω συμπτώματα, χρειάζεται να επικοινωνήσει άμεσα με το γυναικολόγο της:

• Δύσπνοια
• Εμετό
• Εξάντληση
• Ζάλη ή λιποθυμία
• Θολή όραση
• Κοιλιακό πόνο ή κράμπες
• Κολπική αιμορραγία
• Πονοκέφαλο που δεν υποχωρεί, αλλά γίνεται πιο έντονος
• Πόνο στο στήθος
• Πρήξιμο, κοκκίνισμα ή και πόνο στα άκρα και το πρόσωπο
• Σκέψεις για να βλάψετε τον εαυτό σας ή το έμβρυο
• Απουσία ή επιβράδυνση της κινητικότητας του εμβρύου
• Ταχυπαλμία
• Υψηλό πυρετό

Πώς γίνεται η διάγνωση για την κύηση υψηλού κινδύνου;

Η διάγνωση μιας κύησης υψηλού κινδύνου μπορεί να τεθεί μέσα από μια σειρά ιατρικών αξιολογήσεων και εξετάσεων, που αποσκοπούν στην αναγνώριση των παραγόντων κινδύνου, οι οποίοι μπορεί να επηρεάσουν την εγκυμοσύνη. Εφόσον τα παραπάνω συμπτώματα υποψιάσουν τον ειδικό, η διαδικασία περιλαμβάνει εκτίμηση του ιατρικού ιστορικού, κλινική εξέταση, διαγνωστικές εξετάσεις (αιματολογικές εξετάσεις, υπερηχογράφημα, καρυοτυπία κ.ά.). Γενικά είναι σημαντικό να υπάρχει στενή παρακολούθηση της εγκυμοσύνης και ανοιχτή επικοινωνία με τον γιατρό.

Ποια είναι η διαχείριση για μια κύηση υψηλού κινδύνου;

Το πρώτο και κρίσιμο βήμα για τη σωστή αντιμετώπιση μιας κύησης υψηλού κινδύνου είναι η αναγνώρισή της. Μέσω της λήψης ενός λεπτομερούς ιστορικού και του ενδελεχούς υπερηχογραφικού ελέγχου, ο ειδικός Μαιευτήρας – Γυναικολόγος μπορεί να αναγνωρίσει εκείνους τους παράγοντες, οι οποίοι ενδέχεται να λειτουργήσουν επιβαρυντικά για την εγκυμοσύνη.

Είναι σημαντικό να κατανοήσουν οι γυναίκες πως μια κύηση υψηλού κινδύνου απαιτεί εξειδικευμένη και συστηματική παρακολούθηση, με περισσότερες επισκέψεις και ελέγχους από μια φυσιολογική εγκυμοσύνη, καθώς και ειδικές εξετάσεις. Εμείς ως μαιευτήρες συνεργαζόμαστε και με επαγγελματίες υγείας από άλλες ειδικότητες (ενδοκρινολόγους, διατροφολόγους, καρδιολόγους, αιματολόγους, νευρολόγους, ρευματολόγους κ.ά.), προκειμένου να εξασφαλιστεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα τόσο για εσάς όσο και για το μωρό σας.

Τέλος, θα πρέπει να υπάρχει μια δικλείδα ασφαλείας για την άμεση παρέμβαση σε περίπτωση που χρειαστεί, μέσα από τη διαρκή επαγρύπνηση της υπεύθυνης ιατρικής ομάδας.

Τρόποι πρόληψης και ελαχιστοποίησης των επιπλοκών σε μια κύηση υψηλού κινδύνου

Πιο αναλυτικά, δεν θα πρέπει να ξεχνάτε ότι ο στόχος του Μαιευτήρα-Γυναικολόγου είναι να προστατεύσει τόσο τη δική σας υγεία, όσο και του μωρού σας. Να ακολουθείτε πάντα πιστά τις οδηγίες του, καθώς η κύηση υψηλού κινδύνου απαιτεί εξειδικευμένη και εντατική παρακολούθηση.

Οι γυναίκες που ήδη πριν από την εγκυμοσύνη σχετίζονται με κάποιον από τους παραπάνω παράγοντες κινδύνου, θα πρέπει να επισκεφθούν τον μαιευτήρα τους πριν μείνουν έγκυες, στα πλαίσια του προγεννητικού σχεδιασμού της κύησης.

Η παρακολούθηση μιας κύησης υψηλού κινδύνου, σε αντίθεση με την παρακολούθηση μιας φυσιολογικής εγκυμοσύνης πραγματοποιείται, αναλόγως και των απαιτήσεων αυτής, με:

• Πιο συχνές ιατρικές επισκέψεις.
• Εξειδικευμένες εξετάσεις και υπερηχογραφήματαπρογεννητικού ελέγχου.
• Συνεργασία, όπου κρίνεται απαραίτητο, με ιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων (γενετιστές, αιματολόγοι, καρδιολόγοι, ψυχολόγοι κ.ά.).
• Ειδικήδίαιτα σε ειδικές περιπτώσεις.
• Επιπρόσθετη φαρμακευτική αγωγή, όταν αυτό κριθεί αναγκαίο.
• Αυστηρό κλινοστατισμό, στο σπίτι ή το νοσοκομείο, σε ακραίες περιπτώσεις.

Ταυτόχρονα, απαιτείται και η καλή συνεργασία και ευαισθητοποίηση της εγκύου, ώστε να μπορεί να αναγνωρίζει ορισμένα συμπτώματα και να επικοινωνήσει άμεσα με τον γυναικολόγο της εάν αυτά εμφανιστούν. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Κολπική αιμορραγία.
• Πόνο (πονοκέφαλος συνοδευόμενος από θάμβος όρασης ή εμέτους, δυσουρία, κοιλιακό άλγος ή κράμπες/συσπάσεις).
• Μειωμένη εμβρυϊκή δραστηριότητα.

Προετοιμασία για τον τοκετό: Ποια μέθοδος θα επιλεχθεί;

Ο τοκετός σε μια κύηση υψηλού κινδύνου απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή και προγραμματισμό, καθώς μπορεί να υπάρχουν αυξημένοι κίνδυνοι που θα επηρεάσουν τη μητέρα και το μωρό. Ανάλογα πάντα και με τις γενικότερες συνθήκες της εγκυμοσύνης, ο Μαιευτήρας μπορεί να συστήσει είτε κολπικό (φυσιολογικό) τοκετό είτε τοκετό με καισαρική τομή. Παράγοντες όπως η υπέρταση, ο διαβήτης, η προεκλαμψία, προηγούμενες επιπλοκές ή θέματα υγείας του εμβρύου ενδέχεται να καθορίσουν την τελική επιλογή. Η παρακολούθηση από εξειδικευμένη ιατρική ομάδα είναι ζωτικής σημασίας για την πρόληψη και διαχείριση πιθανών επιπλοκών, εξασφαλίζοντας την ασφαλέστερη διαδικασία για μητέρα και παιδί.

Το μόνο σίγουρο είναι πως στις κυήσεις υψηλού κινδύνου ο τοκετός πραγματοποιείται απαραίτητα εντός καλά οργανωμένου μαιευτηρίου, το οποίο περιλαμβάνει τις απαιτούμενες υποδομές, ώστε να αντιμετωπιστεί οποιαδήποτε κατάσταση έκτακτης ανάγκης προκύψει. Η μέθοδος και ο χρόνος του τοκετού εξατομικεύονται ανάλογα με τους παράγοντες που θέτουν σε κίνδυνο την εγκυμοσύνη. Οι πιθανότητες να απαιτηθεί τοκετός με καισαρική τομή είναι ιδιαίτερα αυξημένες.